هنگامهٔ عشق

هنگامهٔ عشق
‌
‌
‌
‌
نه مرا سُکرِ مدام از قِبل جامِ شماست
جانِ رندان همه در بسـتگهِ دامِ شماست

آتشِ بی‌غشِ زرتشت که زد در ملکوت
جـرعـهٔ خـاک‌گدازی‌ست که در جامِ شماست

با هم‌آوازی عشّاق به هنگامهٔ عشق
خوش برآیید و برقصید، که هنگامِ شماست

جانتان سبز، که این سوختهٔ داغ ازل
پختهٔ عشق، ولی تا به ابد خامِ شماست

دوری و دوستی و جذبهٔ محذور نیاز
پرتگاهِ دو جهان زآنکه لبِ بامِ شماست

آن بُتانید که در بتکدهٔ عریانی
نورِ اللّه تراویده ز اندامِ شماست

جامِ جم چیست؟ فسانه‌ست به‌پیشِ لبتان
کاین‌چنین حکمِ قَدَر بستهٔ فرجامِ شماست

بر لبِ تشنهٔ سهرابیِ ما کی برسد؟
نوشداروی دوصد زخم که در کامِ شماست

از طرب‌نامهٔ فرّخ به دوصد حُسنِ ملیح
قرعهٔ کام بجویید که بر نامِ شماست
‌

اردیبهشت ۱۳۸۲



طنطنه، فرّخ سائس، نشر هماذر، چاپِ اول، تبریز، ۱۳۸۳، ص ۹.

معرّفیِ کتاب (طنطنه)

«طنطنه» اولین دفتر شعر فرّخ سائس است که در پاییزِ ۱۳۸۳، در ۲۲ سالگی شاعر به چاپ رسیده است. این کتاب در تبریز توسط نشر هماذر در قطع رقعی، با جلد شومیز، در ۱۱۶ صفحه (شناسنامهٔ کتاب؛ ۱۱۸ ص) در سال ۱۳۸۳ چاپ شده است. کتاب کاملاً بی‌مقدمه است و به سایه (هوشنگ ابتهاج) پیشکش شده است؛ «پیشکش به سایه به پاسِ همهٔ محبت‌هایش» و این پیشکش نشان از ارتباط شاعر (حداقل در ۲۲ سالگی) با غزلسرای شهیر معاصر می‌دهد. (در مصاحبه‌ای خصوصی فرخ گفته است: «در سال ۱۳۸۱ در آستانهٔ ۲۰ سالگی درست یک ماه بعد از درگذشتِ پدرم، در خانهٔ سایه پدرِ معنوی خویش را یافتم.»)  پیش از این دفتر، دو،سه شعرِ شاعر در نشریات محلی (در تبریز) چاپ شده بود. قدیمی‌ترین شعر این مجموعه مربوط به سال ۱۳۷۶ (۱۵ سالگی شاعر) می‌شود و جدیدترین شعرها از آن ۲۲ سالگی اوست. محتوای کتاب را ۴۰ غزل، ۱۳ دوبیتی، ۵ رباعی و ۵ نیمایی و ۵ شعر بی‌وزن تشکیل می‌دهند که از میانِ رباعیّاتِ سروده‌شده، شعری به چشم می‌خورد که شاعر در آن از اوزانِ کلاسیکِ رباعی خارج شده و با قدری توسّع در اوزانِ محدودِ رباعی، وزنی نو در این قالب را پدید آورده است؛ شعر غزلسوار در وزن: (مفعولُ مفاعلن مفاعلن مفعولن).
بسیاری از شعرهای این دفتر، به‌ویژه برخی غزل‌ها تحسین سایه، دکتر شفیعی کدکنی، نوذر پرنگ و دکتر بهروز ثروتیان و دیگر بزرگان ادبیات فارسی را برانگیخته بود.
دکتر ابوالفضل علیمحمدی در همان سال نشر طنطنه در روزنامهٔ امین نقدی ستایش‌آمیز به این کتاب نوشت.
در این کتاب بیش از هرچیز تسلط شاعر بر زبان ادبِ فارسی و قدرتِ تصویرسازی او به چشم می‌خورد. همچنین   شاعر در غزل‌های این دفتر به گونه‌ای شگفت‌آور به زبان حافظ نزدیک شده است.
در آینده‌ای نزدیک شعرهایی از این دفتر را خواهیم خواند...

دربارۀ شاعر

تقی سائس «فرّخ» که بیشتر در مجامع ادبی با نام فرّخ  شناخته می‌شود، شاعر، ترانه‌سرا، پژوهشگر و منتقد معاصر است، که در سال ۱۳۶۱شمسی در تبریز دیده به جهان گشود و در همانجا به تحصیل پرداخته است.
اولین شعر چاپ‌شدهٔ او در ۱۵سالگی به ثبت رسیده است. از حدود ۱۹ سالگی در محضر اساتید مطرح شعر معاصر ایران از جمله استاد هوشنگ ابتهاج «ه.ا.سایه»،  دکتر شفیعی کدکنی، استاد نوذر پرنگ، دکتر بهروز ثروتیان و... شرف حضور یافت.
اولین مجموعهٔ شعر او در ۲۲سالگی با عنوان «طنطنه» در سال ۱۳۸۳ به چاپ رسید.
آثارِ چاپ‌شدهٔ او، به ترتیب سال‌های چاپ، عبارتند از:
۱- طنطنه (دفتر شعر)، نشر هماذر، ۱۳۸۳.
۲- دُختاک (دفتر شعر)، نشر شایسته، ۱۳۸۵.
۳- غزل‌های عراقی ۱ (برگزیده و شرح غزل‌های خواجوی کرمانی)، نشر شایسته،۱۳۸۷.
۴- هفت‌بندان (دفتر شعر)، نشر شایسته، ۱۳۸۸.
۵- قُرُق(دفتر شعر)، نشر شایسته، ۱۳۹۱.
ایلیاد هومر به نظم فارسی (سرود نخستین) [اولین و تنها ترجمهٔ منظوم ایلیاد هومر در زبان فارسی]، نشر هلتاک،۱۳۹۴.
همچنین قرار است در آینده‌ای نزدیک این کتاب‌ها از شاعر چاپ شود:
۱- سینه‌سرخ‌ها (دفتر شعر، همراه با مقدمه‌ای مبسوط در نقد و جریان‌شناسی شعر معاصرفارسی از مشروطه تا امروز).
۲- زبور آتش و خاکستر؛ مزمور نخست (دفتر مثنوی).
۳- هفت بیت از هفت دیوان (ژرف‌کاوی هفت بیت از هفت شاعر کلاسیک ادب فارسی)
۴- غزل‌های عراقی ۲ (برگزیده و شرح غزل‌های سلمان ساوجی).
۵- ایلیاد هومر به نظم فارسی (چاپ جدید به انضمام سرود دوم).
دربارهٔ اشعار فرخ سائس باید گفت که در بررسی چهار مجموعهٔ شعر شاعر، در سه دفتر اول (طنطنه، دُختاک، هفت‌بندان) «غزل» نسبت به دیگر قالب‌ها (دوبیتی و رباعی و نیمایی و شعر منثور) حضور چشمگیرتری دارد و شاید به استناد همین سه  مجموعه بتوان فرّخ را شاعرِ غزل خواند. بااین حال، او را در دیگر فرم‌ها نیز تجربهٔ سنگین و درخوری‌ست که می‌توان آن را به حساب پویایی و در‌زمانی شاعر گذاشت، و البته آنچه مهم‌تر از همهٔ اینها و شایستهٔ یادآوری‌ست، صمیمیّت و سادگی و آزادی و آزادگیی است که مخاطبان شاعر از راه مطالعهٔ آثارش با آن مواجه می‌شوند. البته در دفتر چهارم شمار نیمایی‌ها افزونی می‌یابد و شعرهای منثور به حداقل می‌رسند گویی دیگر شاعر اعتقاد چندانی به منثورسرایی ندارد. (در این دفتر نیمایی‌های کوتاه نمود بیشتری دارند). باید منتظر ماند و دید آیا در دفتر پنجم (سینه‌سرخ‌ها) باز شمار نیمایی‌ها فزونی می‌گیرد یا فرخ همچنان شاعر غزل می‌ماند. (البته باید یاد آوری کرد دفترهای چاپ‌نشدهٔ زبور آتش و خاکستر (مزامیر هفتگانه) در قالب مثنوی سروده شده‌اند و این نشان از تغییر قالب در اشعار فرخ می‌دهند.
حس و تجربه و تعقل و زیبایی و ایجاز بیان ایشان در اشعار آزاد یا نیمایی‌، به اندازهٔ زیباییِ ظهورِ ترکیباتِ بدیع در غزل‌هایشان، نمایان است.
فرّخ، به کلمات و ترکیباتِ انتخابی‌اش، رسالتی قائل است...
در میانِ کارهای فرخ منظومهٔ ایلیاد هومر که اولین ترجمهٔ منظوم از این اثر حماسی یونانی است دارای ویژگی‌های خاصی است. از جمله زبان باستانی آن (از سبک و سیاق شاهنامهٔ فردوسی استفاده شده است). برخلاف نظری که استاد سعید نفیسی در مقدمهٔ ترجمهٔ منثور ایلیاد داده بود، مبنی بر این که این اثر را به شعر نمی‌توان آورد، فرخ سائس توانست سرود نخست این اثر را با اقتدار تمام آن هم در سبکِ شاهنامه به نظم درآورد و هم‌اکنون می‌خواهد سرود دوم این اثر را آمادهٔ چاپ کند...
یکی دیگر از هنرهای فرخ ترانه‌سرایی است. بعضی ترانه‌هایش در دفترهای «دختاک» و «هفت‌بندان» چاپ شده است. همچنین  زمانی هم موسیقی کار کرده است. سازهایی چون سه‌تار، سنتور، ویولن و دف را نواخته است و آشنایی نسبی هم با ردیف آوازی موسیقی ایرانی دارد و زمانی نیز نزد شهرام آبرومند آذر آواز سنتی کار کرده است. دو آهنگ هم برای سه‌تار ساخته است. آشنایی او با تئوری موسیقی به او کمک کرده است تا در کتاب شرح غزل خواجو، گره‌هایی کور از اصطلاحات موسیقی باستانی بگشاید. نیز فرخ با آهنگساز بزرگی چون پرویز مشکاتیان ارتباط داشته و دومین کتابش (دختاک) را به او پیشکش کرده و مشکاتیان نیز شعر فرخ را می‌پسندیده است. همچنین اخیراً دو ترانهٔ فرخ را همایون دهقان خوانندهٔ موسیقی سنتی ایرانی با آهنگسازی بهرام ساعد و نی‌نوازی استاد حسن ناهید اجرا کرده است. ترانهٔ «شمیم وطن» و «ابر بهار». فرخ در ترانه‌سرایی به ماندگار بودن ترانه ارزش فراوان می‌دهد. فرخ دیر زمانی است نواختن سازها را کنار گذاشته است و تمرکزش را بر روی شعر و ادبیات گذاشته است.
اخیراً دوست دیرین شاعر (محسن صلاحی راد) کانالی در تلگرام برای شعرهای فرخ ایجاد کرده است تحت عنوان فرخ سائس با آدرس: @telegram.me/farrokhSaaes

منبع:
۱.دختاک‌ (انتشارات شایسته/ چاپ اول/ ۱۳۸۵)
۲.مقدمهٔ استاد ابوالفضل علیمحمدی (قرق/ چاپ اول/۱۳۹۱)
۳- مصاحبه‌های خصوصی با شاعر